600+विलोम शब्द या विपरीतार्थक शब्द | vilom shabd (600+antonyms in Hindi)

विलोम का अर्थ होता है विपरीत| किसी भी भाषा में एक प्रकार की स्थिति के लिए एक शब्द विशेष का प्रयोग होता है और उससे विपरीत स्थिति के लिए एक अलग शब्द विशेष का प्रयोग होता है इन्हे ही विलोम शब्द कहते है |

विलोम शब्द

अल्पसंख्यकबहुसंख्यक
अस्त्रीकरणनिरस्त्रीकरण
असूयाअनसूया
अधुनातन/नूतनपुरातन
अभियुक्तअभियोगी
अनहोनीहोनी
अतिथिआतिथेय
अनिवार्यऐच्छिक/वैकल्पिक
अपराधीनिरपराध
अवरप्रवर
अल्पायुदीर्घायु
अर्पणग्रहण
असीमससीम
अधिकृतअनधिकृत
अधिकारअनधिकार
अल्पप्राणमहाप्राण
अनुनासिकनिरनुनासिक
अनुरक्तविरक्त
अनुरागविराग
अनित्यनित्य
अकर्मकसकर्मक
अतुकांततुकांत
अल्पज्ञबहुज्ञ
अज्ञविज्ञ
अर्वाचीनप्राचीन
अतिअल्प
अतिवृष्टिअल्पवृष्टि, अनावृष्टि
अंगीकार/स्वीकारअस्वीकार
अकालसुकाल
अचरचर
अवनतिउन्नति
अनैक्यऐक्य
अजेयजेय
अदेयदेय
अनुग्रहदण्ड/कोप
अवशेषनि:शेष
अवरोधअनवरोध
अरूचिसुरुचि
अवनिअंबर
अपयशसुयश
अपमानसम्मान
अपकारउपकार
अधमउत्तम
अपेक्षाउपेक्षा
अनाहूतआहूत
अगमसुगम
अक्षमसक्षम
अनुलोमप्रतिलोम
अंधकारप्रकाश
अनेकएक
अनुरुपप्रतिरूप
अस्तउदय
अल्पअति,महा,बहुत,प्रचुर
अलभ्यलभ्य/प्राप्य
अग्रपश्च
अंतरंगबहिरंग
अनुयायीविरोधी
अनुकूलप्रतिकूल
अनुरक्तविरक्त
अनुक्रियाप्रतिक्रिया
अनंतअंत
अमृतविष
अग्रजअनुज
अपेक्षितअनपेक्षित
अघोषसघोष
अवतलउतल
अतलवितल
अथइति
अर्थअनर्थ
अभिज्ञअनभिज्ञ
अघअनघ
अकालसुकाल
अवरप्रवर
अपनापराया
अथइति
अपनापराया
अधिकन्यून

आशिष्अभिशाप,शाप
आशीर्वादअभिशाप
आसक्तअनासक्त
आगमननिर्गमन
आवर्तकअनावर्तक
आदृतअनादृत,निराकृत, तिरस्कृत
आत्मनिर्भरअनुजीवी, परजीवी
आज्ञापालनअवज्ञा
आज्ञाकारीअनाज्ञाकारी
आमिषनिरामिष
आरुढ़अनारूढ़
आविर्भूततिरोभूत/तिरोहित
आविर्भावतिरोभाव
आधुनिकप्राचीन
आग्रहदुराग्रह
आकांक्षाअनाकांक्षा
आयातनिर्यात
आर्द्रशुष्क
आनंदमयविषादपूर्ण, शोकमग्न
आनंदविषाद,शोक
आशानिराशा
आतुरअनातुर
आदानप्रदान
आश्रितनिराश्रित
आच्छादितअनाच्छादित
आरोहअवरोह
आवृतअनावृत
आस्थाअनास्था
आलसीकर्मठ,कर्मण्य
आवासप्रवास
अभ्यंतरबाह्य
आडंबरमुक्तआडंबरहीन
आरंभअंत
आडंबरसादगी
आस्तिकनास्तिक
आवश्यकअनावश्यक
आर्षअनार्ष
आकर्षकविकर्षक, अनाकर्षक, अपकर्षण
आदरनिरादर
आदिअंत
आजादीगुलामी
आधारनिराधार
आचारअनाचार
आक्रमणप्रतिरक्षा
आगतअनागत
आकीर्णविकीर्ण
आकाशपाताल
आहूतअनाहूत
आशादुराशा
आयव्यय
आरम्भअन्त

इच्छाअनिच्छा
इहलोकपरलोक
इतिअथ
इष्टअनिष्ट

ईश्वरअनीश्वर
ईमानदारबेईमान

उष्णशीत
उर्वरअनुर्वर/ऊसर
उपत्यकाअधित्यका
उतरायणदक्षिणायण
उदयाचलअस्ताचल
उत्तीर्णअनुत्तीर्ण
उपमेयअनुपमेय/उपनाम
उपनामउपमेय
उन्मुखविमुख
उद्धतविनीत
उग्रसौम्य
उन्मूलनस्थापन/रोपण
उद्घाटनसमापन
उत्पत्तिविनाश
उन्नतअवनत
उन्नतिअवनति
उदात्तअनुदात
उत्साहनिरुत्साह
उन्मीलननिमीलन
उपचयअपचय
उॠणॠणी
उत्कर्षअपकर्षं
उत्तमअधम
उत्थानपतन
उपकारअपकार
उपयुक्तअनुपयुक्त
उत्कृष्टनिकृष्ट
उपसर्गपरसर्ग
उदारअनुदार
उपचारअपचार
उचितअनुचित
उदयअस्त
उधारनकद
ऊध्र्वगामीअधोगामी
ऊध्र्वअध/अधर

ॠजुवक्र
ॠतअनृत
ॠणात्मकधनात्मक

एकलसफल
एड़ीचोटी
एकांतअनेकांत
एकाग्रचंचल
एकत्रसर्वत्र
एकाकीसमग्र
एकअनेक

ऐश्वर्यअनैश्वर्य
ऐतिहासिकअनैतिहासिक
ऐक्यअनैक्य
ऐहिकपारलौकिक

ओजस्वी/तेजस्वीनिस्तेज

औदार्यअनौदार्य
औपचारिकअनौपचारिक
औचित्यअनौचित्य

कु

कुख्यातविख्यात
कृशपुष्ट/स्थूल
क्रयविक्रय
कृपाकोप
कृतज्ञकृतघ्न
कृष्णशुक्ल
कलुषितनिष्कलुष
कर्ताअकर्ता
कुलीनअकुलीन
कृत्रिमअकृत्रिम/प्रकृत
कुलटापतिव्रता
कुपथसुपथ
क्रूरअक्रूर/सदय
कुकृतिसुकृति
कुमार्गसुमार्ग
क़सूरबेक़सूर
कुबुद्धिसुबुद्धि
कोमलकठोर
क्रियाप्रतिक्रिया
क्रोधक्षमा
कीर्तिअपकीर्ति
कोपकृपा/अनुग्रह
कापरूषपुरुषार्थी
कुरूपसुन्दर
कालागोरा/सफे़द
कानूनीगै़र-क़ानूनी
कायरशूरवीर
कारणअकारण
कार्यअकार्य
कमीबेसी/बाहुल्य
कनिष्ठवरिष्ठ
क्रमव्यतिक्रम
कड़वामीठा
कटुमधुर
कल्याणअकल्याण
कलंकितनिष्कलंक
कदाचारसदाचार

खर्चआमदनी
खेदप्रसन्नता
खीजनारीझना
खरीदबिक्री
खासआम
खंडनमंडन
खाद्यआखाद्य
ख्यातकुख्यात
खुशबूबदबू
खिलनामुरझाना
खगोलभूगोल
खलसज्जन
खराखोटा

गे

गेयअगेय
ग्राम्यनागर
गौणप्रमुख
गोचरअगोचर
गुरुलघु
गम्यअगम्य
गुप्तप्रकट
गृहस्थसन्न्यासी
ग्राह्यअग्राह्य
गतआगत
गुणअवगुण
गौरवलाघव
गाढ़ापतला
ग्रस्तमुक्त
ग्रीष्मशीत
गरिमालघिमा
गरलसुधा/अमृत
गहराउथला
गमनआगमन
गगनपृथ्वी

घो

घोषअघोष
घृणाप्रेम
घाटामुनाफ़ा
घातप्रतिघात
घरबाहर/बेघर
घनाछितरा/बिखरा
घटितअघटित

चरअचर
चलअचल
चतुरमूढ़
चोरसाहूकार
चिकनाखुरदरा
चिरायु/दीर्घायुअल्पायु
चेतनामूच्र्छा
चेतनअचेतन/जड़
चिंतितनिश्चिंत
चिरंतननश्वर
चिरअचिर
चंचलस्थिर
चपलगंभीर

छू

छूतअछूत
छद्मव्यक्त
छलीनिश्छल

ज्येष्ठलघु
जेयअजेय
ज्वारभाटा
ज्योतितम
जटिलसरल
जाग्रतसुप्त
जागरणनिद्रा
जीवनमरण
जन्ममुत्यु
जलथल
जयपराजय
जड़चेतन
जंगमस्थावर
जंगलीघरेलू/पालतू

झोपड़ीमहल
झीनागाढ़ा
झगड़ालूशान्त

टोटाफ़ायदा
टूटनाजुड़ना

ठिगनालंबा
ठोसतरल

डरपोकनिडर

तुलनीयअतुलनीय
तीव्र, तेजमंद
तिमिरप्रकाश
तुलनीयअतुलनीय
तुकांतअतुकांत
तुच्छमहान
त्यक्तगृहीत
ताजाबासी
तामसिकसात्विक
तापशीत
तृप्तअतृप्त
तरलठोस
तेजस्वीनिस्तेज
त्यागग्रहण
तृष्णावितृष्णा
तृषातृप्ति
तरूणवृद्ध

थोकफुटकर/खुदरा
थलजल

दाखिलखारिज
दोषगुण
दुर्लभसुलभ
दुष्प्राप्यसुप्राप्य
दूषितस्वच्छ
दीर्घह्स्व
दुर्बलसबल
दरिद्र/निर्धनधनी/संपन्न
दुष्करसुकर
दिव्यअदिव्य
दुर्जनसज्जन
दुराचारीसदाचारी
द्वंद्वनिर्द्वंद्व
दुष्टभद्र
द्वैतअद्वैत
देयअदेय
दासस्वामी
दीर्घलघु
दुरुपयोगसदुपयोग
दातासूम
दयालुनिर्दय
दयाक्रूरता/निर्ममता
दानीकृपण/कंजूस
दानवदेव
दंडपुरस्कार

धृष्टविनीत
घनात्मकॠणात्मक
धवलकृष्ण
ध्वंस/नाशनिर्माण
धीरअधीर
धर्मअधर्म/पाप
धनाढ्यनिर्धन

नैसर्गिककृत्रिम
न्यूनतमअधिकतम
न्यूनअधिक
नियमितअनियमित
निष्क्रियसक्रिय
नूतनपुरातन
नतउन्नत
निश्चयअनिश्चय
निर्यातआयात
नित्यअनित्य
निर्दयसदय
नि:स्वार्थस्वार्थी
निर्लज्जसलज्ज
नश्वरअनश्वर
नैतिकअनैतिक
निर्मलमलिन
नेकीबदी
नीरससरस
निष्फलसफल
निष्कामसकाम
निरक्षरसाक्षर
निरर्थकसार्थक
नखशिख
नक़दउधार
निश्चलचंचल
निर्गुणसगुण
निरपेक्षसापेक्ष
निंद्यवंद्य/स्तुत्य
निंदास्तुति
निषिद्धविहित
निद्राजागरण
निराकारसाकार
निरामिषसामिष
निडरकायर
निकटदूर
नास्तिकआस्तिक
नाशनिर्माण
नादानसमझदार
नामअनाम
नागरिकग्रामीण
नश्वरशाश्वत
नरकस्वर्ग
नमकहरामनमकहलाल
नवीनप्राचीन

पदोन्नतपदावनत
प्रत्यक्षपरोक्ष
प्रेमघृणा
प्रवेशनिर्गम
प्रगतिअवनति
प्रसिद्धअप्रसिद्ध
प्रसन्नअप्रसन्न
प्रमुखसामान्य
प्रधानगौण
प्राकृतिककृत्रिम
प्रसारणसंकुचन
प्रतीचीप्राची
प्रशंसानिंदा
प्रकाशअंधकार
प्रजातंत्रराजतंत्र
प्रजाराजा
प्रातःसायं
प्रवृत्तिनिवृत्ति
पूर्णअपूर्ण
पुरोगामीपश्चगामी
पुरस्कारदंड
पूर्ववर्तीपरवर्ती
पैनाभोथरा
पेयअपेय
पूराअधूरा
पराअपरा
पुरातननूतन
पाश्चात्यपौरस्त्य/पौर्वात्य
पवित्रअपवित्र
पालकघालक
परमार्थस्वार्थ
पारअपार
पठितअपठित
पतनउत्थान
परकीयस्वकीय
परतंत्रस्वतंत्र
पराधीनस्वाधीन
परितोषदंड
परुष/कठोरकोमल
पंडितमूर्ख
पश्चात्पूर्व
पाठ्यअपाठ्य
पात्रअपात्र
पतिव्रताकुलटा

फूलकांटा
फैलनासिकुड़ना
फलनिष्फल

बद्धमुक्त
बाढ़सूखा
बहुतायतकमी
बहिरंगअंतरंग
बढ़ियाघटिया
बुराईभलाई/अच्छाई
बैरप्रीति
बर्बरसभ्य
बहिष्कारस्वीकार
बहादुरडरपोक
बंधनमुक्ति
बलवाननिर्बल
बदनेक
बच्चाबूढ़ा
बंध्याउर्वरा
बंजरउर्वर

भिखारीअमीर
भ्रांतनिभ्रांत
भोलाचालाक
भोज्यअभोज्य
भोगीयोगी
भेदअभेद
भूषणदूषण
भक्ष्यअभक्ष्य
भयसाहस/अभय
भद्रअभद्र/दुष्ट
भीड़एकांत,छीड़
भीषणसौम्य
भीतनिर्भय
भूतभविष्य
भौतिकआध्यात्मिक
भारीहल्का
भावीअतीत
भावअभाव
भाग्यदुर्भाग्य

मुसीबतआराम
मेहमानमेज़बान
मलिननिर्मल
मूल्यवानमूल्यहीन
मुख्यगौण
मितव्ययअपव्यय
मान्यअमान्य
मृतजीवित
मोटापतला
मेहनतीआलसी
मुनाफ़ानुक़सान
मिलन/मिलनाविछोह/बिछुड़ना
महंगासस्ता
मिथ्यासत्य
मितअपरिमित
मरणजीवन
मनुष्यतापशुता
मनुजदनुज
मूकवाचाल
मौखिकलिखित
मधुरकटु
मृदुकठोर
मसृणरुक्ष
मुखपृष्ठ/प्रतिमुख
मित्रशत्रु
मानवीयअमानवीय
मानअपमान
मतविमत
महीनमोटा
महात्मादुरात्मा
ममतानिष्ठुरता
मंदतीव्र/अमंद
मग्नदुखी/ऊपर
मंगलअमंगल

यौवनबुढ़ापा/वार्धक्य
युवावृद्ध
युद्धशांति
युक्तअयुक्त
योग्यअयोग्य
योगीभोगी
योगवियोग
युगलएकल
यशअपयश
यथार्थआदर्श/कल्पित/मिथ्या

रचनाध्वंस
रिक्तपूर्ण
रुग्णस्वस्थ
रोगीनीरोग
रुदनहास्य
रक्षकभक्षक
रीताभरा
राक्षसदेवता
रागद्वेष(विराग)
रंकराजा
रतविरत

लोभीनिर्लोभ
लभ्यअलभ्य
लंबाचौड़ा
लौकिकअलौकिक
लघुदीर्घ
ललित/सुरुपकुरुप
लाघवगौरव
लाभहानि
लिप्तनिर्लिप्त
लिखितअलिखित/मौखिक
लोकपरलोक
लचीलाकठोर

व्यष्टिसमष्टि
विदाईस्वागत
विसर्जनआवाहन
विख्यातकुख्यात
व्यर्थअव्यर्थ/सफल
विकासह्रास
विक्रयक्रय
विज्ञअज्ञ
विपदासंपदा
विपत्तिसंपत्ति
वैमनस्यसौमनस्य
वैयक्तिगतनिर्वैयक्तिक
व्यक्तिगतसामाजिक
व्यक्तिसमाज
विवादास्पदनिर्विवाद
विपुलअल्प
विश्लेषकसंश्लेषण
वैतनिकअवैतनिक
विस्तृतसंक्षिप्त
विस्तारसंक्षेप
वियोगसंयोग
विभवपराभव
विजितअविजित/विजेता
वेदनाआनन्द
वंद्यनिंद्य
वरवधू
वरदानअभिशाप
वक्रॠजु
वादविवाद
वादीप्रतिवादी
विरामअविराम
विद्वान्मूर्ख
विस्मरणस्मरण
विरतरत/निरत
विजयपराजय
विधिनिषेध
विधवासधवा
विपन्नसम्पन्न
विरक्तआसक्त/अनुरक्त
विनीतदुर्विनीत/उद्दंड
वियोगसंयोग
विलंबअविलंब
विजेताविजित
विशिष्टसामान्य
विशेषसाधारण
वृष्टिअनावृष्टि
वृद्धिसंक्षेपण

श्रोतावक्ता
श्लीलअश्लील
श्लाघानिन्दा
श्वासउच्छ्वास
श्यामलगौर
श्यामश्वेत
शूरवीरकायर
शिष्टअशिष्ट
श्रव्यअश्रव्य
श्रीगणेशइति
शोषकशोषित
शोकहर्ष
श्वेतश्याम
शेषअशेष
शुष्कआर्द्र
शुद्धअशुद्ध
शुभअशुभ
शीर्षपाद/तल
शुक्लकृष्ण
शयनजागरण
शकुनअपशकुन
शायदअवश्य/निश्चय
शासकशासित
शांतअशांत
शिखनख
शिक्षितअशिक्षित
शिवअशिव
शीतऊष्ण

साक्षरनिरक्षर
सापेक्षनिरपेक्ष
सार्थकनिरर्थक
साहसीभीरु
साहसभय
सीमितअसीमित
सामिषनिरामिष
सादरनिरादर
साकारनिराकार
संध्याप्रातः
संशयनिश्चय
संतोषअसंतोष
संक्षिप्तविस्तृत
संधिविग्रह
संघटनविघटन
संगनिस्संग
संयोगवियोग
संयुक्तवियुक्त
संकीर्णविस्तीर्ण
संकल्पविकल्प
सगुणनिर्गुण
समासव्यास
सम्मानअसम्मान
सहानुभूतिघृणा
सदाचारकदाचार
सर्दगरम
सहमतअसहमत
सवर्णविवर्ण/असवर्ण
सविकारनिर्विकार
समष्टिव्यष्टि
सत्यअसत्य
ससीमअसीम
सचेतअचेत
सफलअसफल/विफल
सत्असत्
समविषम
सजीवनिर्जीव
सरलकठिन/कुटिल/वक्र/जटिल
सजलनिर्जल
सबलनिर्बल
संभवअसंभव
सहृदयहृदयहीन
सम्मुखविमुख
सत्कारतिरस्कार
सरसनीरस
सक्षमअक्षम
साकारनिराकार
स्पष्टअस्पष्ट
स्वस्थअस्वस्थ
स्तुतिनिंदा
सन्नयासीगृहस्थ
स्वजातिविजाति
स्वर्गनरक
स्थिरचंचल
सुधागरल/विष
सुकरदुष्कर
सृष्टिप्रलय
साधुअसाधु
सृजनविनाश/सहार
सौभाग्यदुर्भाग्य
सूक्ष्मस्थूल
सुशीलदुश्शील
सुमतिकुमति
सुकर्मकुकर्म
सुबोधदुर्बोध
सुंदरअसुंदर
सुप्रबंधकुप्रबंध
सुबुद्धिदुर्बुद्धि
सुअवसरकुअवसर
सुगंधदुर्गंध
सुरीतिकुरीति
सुगमदुर्गम
सुरअसुर
सुयोगवियोग
स्थिरअस्थिर
स्वतंत्रपरतंत्र
स्वजातिव़िजाति
स्पृश्यअस्पृश्य
स्वार्थपरमार्थ
स्वीकृतअस्वीकृत
स्वकीयपरकीय
स्थूलसूक्ष्म
स्थावरजंगम
स्मरणविस्मरण
सुकृतिकुकृति
सुधारबिगाड़
सुलभदुर्लभ
सुरीलाबेसुरा
साधर्म्यवेधर्म्य

हेयग्राह्य
ह्र्स्वदीर्घ
होनीअनहोनी
हिंसाअहिंसा
हरासूखा
हर्षविषाद
हारजीत
हासरुदन
हितअहित

क्ष

क्षुद्रविराट्
क्षरअक्षर
क्षमादण्ड
क्षणिकशाश्वत

ज्ञ

ज्ञेयअज्ञेय
ज्ञानअज्ञान
ज्ञातअज्ञात

Leave a Comment